An islamic theologian of the kazakh steppe and his religious legacy: Scientific article

Ardak  Orazbaev; Cengiz  Tomar

doi:10.32523/3080-1281-2025-151-2-126-138

Авторлар

Ардақ Оразбаев Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Автор https://orcid.org/0009-0001-3446-1644
Ченгиз Томар IRCICA, ғылыми-зерттеу және жарияланымдар бөлімі Автор https://orcid.org/0009-0002-5552-8884

DOI:

https://doi.org/10.32523/3080-1281-2025-151-2-126-138

Кілт сөздер:

Ахмад әл-Жанди; ислам теологиясы; діни білім беру; Матуриди ақидасы; ортағасырлық ислам; Қазақстандағы ислам тарихы; діни мұра

Аңдатпа

Бұл мақалада қазақ даласында өмір сүрген ортағасырлық көрнекті ислам ғұламасы, теолог Ахмад әл-Жандидің өмір жолы мен теологиялық мұрасы ғылыми тұрғыдан талданады. Автор оның діни-құқықтық (фиқһ) және сенімдік (ақида) бағыттағы еңбектеріне тоқталып, исламдық білім беру жүйесінің дамуына қосқан үлесін саралайды. Ахмад әл-Жанди Матуриди мектебінің өкілі ретінде ислам сенімін түсіндіру мен жүйелеуде ерекше орын алған. Мақалада ғалымның негізгі шығармалары мазмұндық жағынан талданып, олардағы классикалық ислам ойымен сабақтастығы және қазіргі Қазақстан қоғамындағы маңыздылығы қарастырылады. Сонымен қатар, Қазақстандағы исламтану ғылымында Ахмад әл-Жандидің еңбектерінің зерттелу деңгейі сипатталып, алдағы зерттеу бағыттарына ұсыныстар беріледі. Ахмад әл-Жандидің мұрасы дәстүрлі ислам құндылықтарын сақтауда, діни ағартушылықты нығайтуда және экстремизмнің алдын алуда бүгінгі күні де өзектілігін жоғалтпаған. Осыған байланысты ғалым еңбектері терең әрі жан-жақты ғылыми зерттеуді қажет етеді.

Downloads

Download data is not yet available.

Автор өмірбаяндары

Ардақ Оразбаев, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің «Дінтану және теология» білім беру бағдарламасы бойынша 1-курс докторанты
Ченгиз Томар, IRCICA, ғылыми-зерттеу және жарияланымдар бөлімі

PhD, профессор, Ислам тарихы, мәдениеті және өнерін зерттеу жөніндегі халықаралық ұйымның (IRCICA, Анкара, Түркия) ғылыми-зерттеу және жарияланымдар бөлімінің басшысы.

Әдебиеттер тізімі

Derbisali, A. (2000). The History of Islam in Kazakhstan. Almaty: Dauir.

Nurtazina, R. (2004). The Development of Islamic Culture in Kazakhstan. Almaty: Gylym.

Akimkhanov, A. B., Frolov, A. A., Adilbaeyva, S. A., & Yerzhan, K. (2016). Principles of Abu Mansur al-Maturidi, Central Asian Islamic theologian preoccupied with the question of the relation between the iman/credo and the action in Islam. European Journal of Science and Theology, 12(6), 165–176.

Ali-Zade, A. A. (2010). Encyclopedia of Islam. Moscow: Vostochnaya Literatura.

Akhmetzhanova, G. (2021). The Formation and Development of Islamic Studies in Kazakhstan. Nur-Sultan: Institute of Scientific Research, Ministry of Education and Science of Kazakhstan.

Al-Nasafi, A. H. (2005). Al-Aqida an-Nasafiyya (The Foundations of Islamic Belief). Cairo: Al-Azhar Press.

Bekenov, T. (2017). Ahmad al-Jundi and Research on His Works. Almaty: Iman.

Çelebi, İ. (1998–1999). Klasik Bir Kelâm Problemi: Hüsün-Kubuh [A Classical Kalām Problem: Husn and Qubh]. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (16–17), 55–90.

Çelebi, İ. (1999). Hüsün ve Kubuh [Good and Evil]. İslam Ansiklopedisi, 19, 59–63.

Dossa, S. (2002). Islam and the West: The Morality and Political Economy of Islamic Reform. Canadian Review of Sociology, 39(4), 541–550.

Knysh, A. (2015). Sufism: A New History of Islamic Mysticism. Princeton: Princeton University Press.

Maturidi, A. M. (2003). Kitab at-Tawhid. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyyah.

Nasr, S. H. (2006). Islamic Science: An Illustrated Study. Bloomington: World Wisdom.

Suleimenov, A., & Absattarov, B. (2018). Islam and Traditional Values. Almaty: Kazakh University.

Zaripkhan, A. (2019). The Influence of Maturidi Aqida in Kazakhstan. Astana: Nur-Mubarak Publishing.